Bərpa olunan enerji, yüksək texnologiyalar və investisiyalar Azərbaycan və Çinin yaxınlaşmasında əsas rol oynayır. Ötən ilin aprelində iki ölkə arasında bu sahələrlə bağlı bir sıra sazişlər imzalanıb. Tərəflər, xüsusilə, strateji tərəfdaşlıq qurmaq barədə razılığa gəliblər.
Bakının milli maraqlarına uyğun olaraq həyata keçirdiyi əməkdaşlığın genişləndirilməsi və diversifikasiyasının fəal siyasəti fonunda Avropada Azərbaycanın simasında etibarlı tərəfdaş üçün əhəmiyyətini itirmək qorxusu özünü büruzə verir.
"Gündəmtv.az" xəbər verir ki, İtaliyanın "Formiche" qəzeti analitik məqaləsində Bakı ilə Pekin arasında qarşılıqlı əlaqələrin əhəmiyyətli dərəcədə genişlənməsini qitələrin qovşağında yerləşən bu mühüm regionda Brüsselin rolunun zəifləməsi kontekstində araşdırıb.
Nəşr xatırladıb ki, iki ölkə arasında imzalanmış sazişlər Azərbaycanın Energetika Nazirliyi ilə Çinin transmilli “Universal” şirkəti arasında Qobustanda 2026-cı ildə istifadəyə verilməsi planlaşdırılan 100 MVt gücündə günəş elektrik stansiyasının tikintisinə qoyulan birgə sərmayələrdən tutmuş, “China Datang Overseas Investment” şirkətinin Boyukhor gölündə 100 MVt gücündə elektrik stansiyasının tikintisi ilə bağlı öhdəliyinə qədər geniş əməkdaşlığı əhatə edir, “PowerChina Resources” və “Socar Green” də 2028-ci ildə istifadəyə verilməsi planlaşdırılan 160 MVt-lıq günəş parkı yaradacaq.
"Ancaq daha iddialı layihələr də var, məsələn, Energetika Nazirliyi, “Socar Green”, “China Datang” və “PowerChina” arasında Xəzər dənizində 2 GVt gücündə nəhəng dəniz külək stansiyasının tikintisinə dair anlaşma memorandumu. Bundan əlavə, Çinin Elektroenergetika Planlaşdırma və Mühəndislik İnstitutu ilə 2028-ci ildən sonrakı dövrdə bərpa olunan mənbələrin Azərbaycanın milli şəbəkəsinə inteqrasiyasına dəstək məqsədilə əməkdaşlıq haqqında saziş imzalanıb. Bu sazişlər təkcə elektrik stansiyalarının tikintisi ilə məhdudlaşmır, həm də inteqrasiya olunmuş və qabaqcıl enerji infrastrukturunun yaradılmasına yönəlib ki, bu da təkcə daxili tələbatı ödəyə bilməz, həm də Azərbaycanı Avropaya yaşıl elektrik enerjisinin potensial ixracatçısı edə bilər", - məqalədə qeyd olunur.
Qəzet Pekin və Bakı arasında bu sahədə əməkdaşlığın yeni olmadığını da vurğulayır: “Hələ ötən ilin noyabrında COP29 çərçivəsində iki ölkə bərpa olunan enerji istehsal güclərinin inkişafı və bu sektorla bağlı tədqiqat mərkəzlərinin yaradılması ilə bağlı bir sıra əməkdaşlıq sazişləri imzalayıb.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Pekinə səfəri açıq şəkildə nümayiş etdirir ki, Çinlə münasibətlər Bakı üçün təkcə iqtisadi deyil, həm də geosiyasi müstəvidə strateji əhəmiyyətə çevrilib (və əksinə), Azərbaycan Qazaxıstan və Özbəkistanla çoxtərəfli layihələr də daxil olmaqla, Avropa bazarlarına bərpa olunan elektrik enerjisi ixrac edə bilən yaşıl enerjinin regional mərkəzinə çevrilir.
Lakin bu ambisiyasını həyata keçirmək üçün o, maliyyə, tikinti və idarəetməni birləşdirən ucuz texnologiya və inteqrasiya olunmuş xidmət paketləri təklif edən Çinə müraciət etmək qərarına gəlib. Bu nüfuz neytral deyil: bu, Çin təchizatlarından, xidmətlərindən, texnoloji standartlardan və bacarıqlardan artan asılılıq deməkdir. Yüksək ixtisas tələb edən qurğuların, xüsusən dəniz və ya üzən qurğuların uzunmüddətli idarə olunması Çindən texniki dəstəyə ehtiyacı da artıracaq”.
Nəşrin analitikləri hesab edirlər ki, Azərbaycanın bu cəbhədə Çinlə çox sıx əlaqəsinin qarşısını almaq üçün Avropanın indi hərəkət etməsi vacibdir və bu kontekstdə Roma Bakının "çoxdankı həmsöhbəti" kimi (energetika da daxil olmaqla müxtəlif məsələlər üzrə) Avropanın bu ölkə ilə qarşılıqlı əlaqədə iqtisadi-diplomatik səylərinin "Çin orbitindən uzaqlaşdırılmasında" əsas rol oynaya bilər.
Şübhəsiz, sürətli təhlil göstərir ki, Çin ilə Azərbaycan arasında əməkdaşlığın genişlənməsi bütövlükdə Avropa üçün müəyyən risklər daşıyır. ÇXR-in Cənubi Qafqazda güclənməsi Aİ-nin təsirini zəiflədə, Rusiya və Çindən asılılığın azaldılmasına yönəlmiş öz enerji və infrastruktur layihələrinin həyata keçirilməsini çətinləşdirə bilər. Üstəlik, Çin investisiyalarının Azərbaycanın strateji sektorlarında cəmləşməsi Bakının indi Çin üçün əhəmiyyətini daha da vurğulayır.
Eyni zamanda, artan geosiyasi rəqabət fonunda mövcud vəziyyət Avropadan təkcə ekoloji deyil, həm də strateji cavab tələb edir: bu, təkcə Çinin bərpa olunan enerjiyə yatırımı deyil, həm də kritik bölgəyə strateji nüfuz etməsidir. Çin günəş və külək elektrik stansiyalarının tikintisi, infrastrukturun modernləşdirilməsi və nəqliyyat dəhlizlərinin genişləndirilməsi, o cümlədən Azərbaycandan keçən "Orta dəhliz" layihələrində fəal iştirak edir. Brüssel dərhal hərəkət etməlidir, əks halda ssenarinin inkişafı Cənubi Qafqazda əsas tərəfdaşın itirilməsi ilə doludur.
